در این مقاله به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم:

• طرح کسب و کار (بیزینس پلن) چیست؟
• چرا باید طرح کسب و کار خود را مکتوب کنیم؟
• یک طرح کسب و کار شامل چه بخش‌هایی است؟

فرض کنید شما و دوستتان می‌خواهید برای شرکت در یک مراسم عروسی به آن سوی کشور سفر کنید. شما ایده فوق‌العاده‌ای دارید: با ماشین شخصی بروید تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و از مسیر لذت ببرید.

اما دوست شما چندان مطمئن نیست. او یادآوری می‌کند که هر دوی شما از ساقدوش‌ها هستید و مطلقاً نباید دیر برسید. همچنین اشاره می‌کند که هیچ‌کدامتان مسیر دقیق را بلد نیستید.

شما معتقدید که طرحتان بهترین راه ممکن است. حالا فقط باید دوستتان را متقاعد کنید.

بهترین راه برای قانع کردن او چیست؟ 

داشتن یک برنامه دقیق فقط برای سفر از نقطه الف به ب کاربرد ندارد، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر راه‌اندازی یا رشد یک کسب‌وکار و هدایت آن به سوی موفقیت است.

یک طرح کسب و کار (بیزینس پلن) نقشه راهی است که نشان می‌دهد کسب‌وکار شما در یک دوره زمانی مشخص (معمولاً یک تا چند سال) چگونه اداره خواهد شد و این عملیات چگونه به شما در رسیدن به اهدافتان کمک می‌کند.

چرا باید طرح کسب و کار خود را مکتوب کنیم؟

مکتوب کردن بیزینس پلن به ایجاد موارد زیر کمک می‌کند:

• چشم‌انداز کلی: به شما و تیمتان درک عمیق‌تری از اهداف کسب‌وکار و چرایی ارزشمند بودن آن می‌دهد.
• یک استراتژی مشخص: به شما کمک می‌کند تا بفهمید برای موفقیت کسب‌وکارتان چه گام‌هایی باید برداشته شود.
• جلب اعتماد ذی‌نفعان: به سرمایه‌گذاران، شرکا و سایر ذی‌نفعان کمک می‌کند تا ببینند کسب‌وکار شما چگونه با موفقیت اداره خواهد شد.

مراحل نوشتن طرح کسب و کار

برای ایجاد یک بیزینس پلن، با نوشتن یک نمای کلی از کسب‌وکارتان شروع کنید و سپس فهرستی از جزئیات شرکت تهیه نمایید.

۱. نمای کلی کسب و کار 

در این بخش، نام کسب‌وکار، محصول یا خدمتی که می‌فروشید (یا خواهید فروخت)، مخاطب هدف شما و اهدافتان (به عبارت دیگر، موفقیت برای کسب‌وکار شما چه شکلی است) را یادداشت کنید.

برای مثال: یک رستوران ایتالیایی در هند به نام «مومبای موزارلا». آن‌ها غذای ایتالیایی لوکس می‌فروشند، مخاطب هدفشان جوانان شهری غذا دوست (foodie) در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی‌شان است و هدفشان تبدیل شدن به محبوب‌ترین رستوران ایتالیایی شهر است.

۲. جزئیات شرکت

در این بخش باید فهرستی از تمام اعضای تیم و/یا کارمندان (مدیرعامل، بازاریاب، طراح، سرآشپز و غیره)، محل استقرار شرکت، صنعتی که در آن فعالیت می‌کنید و نحوه عملکرد محصول یا خدمتتان را ارائه دهید.

برای افراد کلیدی شرکت (هیئت مدیره، تیم‌های مدیریتی، روسای بخش‌ها و غیره) بیوگرافی کوتاهی اضافه کنید. همچنین می‌توانید جایگاه‌های شغلی که هنوز خالی هستند را نیز فهرست کنید.

نکته مهم: اگر کسب‌وکار جدیدی دارید، در نمای کلی خود باید به مهارت‌ها و سوابق خود و اعضای کلیدی تیمتان نیز اشاره کنید. سپس توضیح دهید که این تخصص و تجربه چگونه به نفع کسب‌وکار شما خواهد بود.

۳. تحلیل صنعت و رقبا

پس از فهرست کردن جزئیات کلی کسب‌وکارتان، تحلیلی از صنعت و رقبای اصلی خود بنویسید.

صنعت خود را به طور خلاصه توصیف کنید:

• آیا در حال رشد است یا کوچک شدن؟
• چرا فکر می‌کنید در این صنعت فرصتی وجود دارد؟
• آیا روندهای خاصی مانند تغییر سلیقه مخاطبان یا تحول فناوری بر این صنعت تأثیر می‌گذارند؟

حالا رقبای خود را در نظر بگیرید. بازیگران اصلی که با آن‌ها رقابت خواهید کرد چه کسانی هستند؟ هر کدام چه سهمی از بازار را در اختیار دارند؟ شما به دنبال به دست آوردن چه سهمی از بازار هستید؟

۴. توصیف مخاطب هدف

پرسونای مشتری هدف خود را با جزئیات توصیف کنید. برای مثال: مخاطب هدف «مومبای موزارلا»، جوانان شهری غذا دوست و عاشقان غذای ایتالیایی هستند که در شعاع ۱۵ کیلومتری رستوران زندگی می‌کنند.

اطلاعات دموگرافیک (سن، جنسیت، درآمد)، سایکوگرافیک (ارزش‌ها، شخصیت، نظرات، سرگرمی‌ها و غیره) و جغرافیایی مخاطب هدف خود را فهرست کنید. همچنین بنویسید که این بازار هدف چقدر بزرگ است و چرا برای فروش بالقوه، مستعد و آماده است.

توضیح دهید که چگونه نیازهای مخاطبان خود را برآورده خواهید کرد. وجه تمایز کلیدی شما چیست؟ چه مشکلی را می‌توانید حل کنید که رقبایتان از آن غافل‌اند؟ برای انجام این کار از چه تکنیکی استفاده خواهید کرد (تفکر نوآورانه، کیفیت، داده‌محوری و غیره)؟

نکته کاربردی: بهتر است موانع ورود به صنعت خود را نیز یادداشت کنید؛ مواردی مانند نیاز به مجوزها، قوانین و مقررات، کمبود نیروی کار ماهر، پیدا کردن مکان فیزیکی، ترس فراگیر از پنیر موزارلا و غیره!

۵. ساختار سازمانی و مالکیت

حالا یک نمای کلی از ساختار سازمانی کسب‌وکارتان بنویسید. اینجا جایی است که نشان می‌دهید چه کسی چه کاری انجام می‌دهد و چه کسی مدیر چه کسی است.

یک چارت سازمانی تهیه کنید که نشان دهد چه کسی مسئول کدام وظایف است، حتی اگر هنوز فردی را برای آن جایگاه استخدام نکرده‌اید. در واقع، شما مطمئن می‌شوید که تمام وظایف و مسئولیت‌ها در نظر گرفته شده و هیچ همپوشانی وجود ندارد.

در نهایت، ساختار مالکیت کسب‌وکارتان را نشان دهید. ساختار حقوقی شرکت شما چیست؟ چه کسی مالک چند درصد از کسب‌وکار شماست؟

۶. جزئیات محصول و یا خدمت

طرح کسب‌وکار شما باید همان‌قدر که به جزئیات شرکت توجه می‌کند، به جزئیات محصول و/یا خدمتتان نیز بپردازد.

جزئیات مهمی را که می‌خواهید دیگران درباره محصول یا خدمت شما بدانند، یادداشت کنید. در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا از فناوری خاصی استفاده می‌کند؟ آیا طراحی آن قابل ذکر است؟

به هرگونه تحقیق و توسعه (R&D) که انجام داده‌اید (یا قصد انجام آن را دارید) و به جان بخشیدن به محصول یا خدمتتان کمک می‌کند، اشاره کنید. فراموش نکنید که به هرگونه پتنت (گواهی ثبت اختراع) که در اختیار دارید یا در انتظار دریافت آن هستید نیز اشاره نمایید.

۷. استراتژی بازاریابی و فروش

در مرحله بعد، استراتژی‌های بازاریابی و فروش خود را مشخص کنید. چگونه قصد دارید کسب‌وکار خود را تبلیغ و معرفی کنید و چگونه فروش خواهید داشت؟

برای استراتژی بازاریابی، هویت برند خود را توصیف کنید و بگویید چگونه به شما در رسیدن به مخاطب هدفتان کمک خواهد کرد. برای مثال، لحن بازاریابی شما چگونه خواهد بود؟ از چه رنگ‌ها، تصاویر و جلوه‌های بصری در محتوای خود استفاده خواهید کرد؟

توضیح دهید که بازاریابی شما چگونه محصول یا خدمتتان را به مخاطبان معرفی می‌کند و از کدام کانال‌های بازاریابی (رسانه‌های اجتماعی، تبلیغات جستجو و نمایشی، ایمیل مارکتینگ و غیره) استفاده خواهید کرد. استراتژی شما برای هر یک از این کانال‌ها چیست؟

برای استراتژی فروش، توضیح دهید که چگونه فروش خود را انجام خواهید داد. آیا به همکاری‌های تجاری، توزیع‌کنندگان، فروشگاه آنلاین، فروشگاه‌های فیزیکی و/یا تیم فروش متکی خواهید بود؟

مراحل فروشی را که قبلاً برداشته‌اید و آنچه هنوز باید اتفاق بیفتد را با جزئیات شرح دهید. برای مثال، آیا قبلاً شروع به جذب سرنخ‌های فروش (leads) کرده‌اید و به زودی راهی برای پیش‌سفارش محصولات خود ایجاد خواهید کرد؟

علاوه بر این، نشان دهید که استراتژی فروش شما چگونه با استراتژی بازاریابی‌تان هماهنگ عمل خواهد کرد.

۸. نیازهای مالی و پیش‌بینی‌ها

اکنون آماده‌اید تا به بخش مالی طرح خود بپردازید، یعنی مشخص کنید به چه مقدار سرمایه نیاز دارید.

اعلام کنید که در حال حاضر به چه مقدار بودجه نیاز دارید، این بودجه تا چه مدت کسب‌وکار شما را سرپا نگه می‌دارد و در آینده به چه بودجه‌ای نیاز خواهید داشت.

جزئیات دقیقی از محل مصرف این بودجه ارائه دهید؛ مانند هزینه‌های راه‌اندازی (اجاره فروشگاه و غیره)، هزینه‌های عملیاتی، تحقیق و طراحی، حقوق، استخدام، رشد و غیره.

در نهایت، اطلاعات مالی واقعی و پیش‌بینی‌شده خود را بگنجانید. این بخش فقط برای سرمایه‌گذاران بالقوه نیست، بلکه به خود شما نیز کمک می‌کند تا درک خوبی از وضعیت مالی‌تان داشته باشید.

• فروش پیش‌بینی‌شده ماهانه و سالانه خود را وارد کنید. اگر چندین محصول یا خدمت دارید، این اعداد را بر اساس منبع درآمد تفکیک کنید.
• صورت سود و زیان، ترازنامه و بودجه مخارج سرمایه‌ای پیش‌بینی‌شده خود را بنویسید. همچنین پیش‌بینی‌های ماهانه یا فصلی خود را برای سال اول ارائه دهید. اگر یک کسب‌وکار جاافتاده هستید، صورت‌های مالی ۵ سال گذشته را نشان دهید.
• نقاط عطف (Milestones) را که کسب‌وکار شما برای رسیدن به ثبات مالی باید به آن‌ها دست یابد، فهرست کنید. برای مثال، آیا به تعداد مشخصی فروش نیاز دارید؟ مشخص کنید چه زمانی ممکن است زیان‌ده باشید و چه زمانی انتظار دارید به نقطه سر به سر برسید یا سودآور شوید.

همچنین، استفاده از نمودارها را فراموش نکنید. نمودارهای دایره‌ای، میله‌ای و سایر تصاویر ساده و قابل فهم، روشی عالی برای ارائه اطلاعات مالی شما هستند.

همین حالا شروع کنید

احتمالاً متوجه شده‌اید که ایجاد یک طرح کسب و کار به تحقیقات زیادی نیاز دارد. اما ما می‌توانیم به شما کمک کنیم تا همین حالا با ایجاد یک پیش‌نویس اولیه از نمای کلی کسب‌وکارتان شروع کنید. عالی به نظر می‌رسد!

اگر می‌خواهید کسب‌وکارتان در این فضای رقابتی موفق باشد، دیجیتال منتورینگ مهندس پیام لاهه می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین استراتژی‌ را به کار بگیرید و حضور آنلاین قدرتمندی برای برند خود ایجاد کنید

حتما بخوانید: