انواع هوش مصنوعی که باید بشناسید

هوش مصنوعی چیست؟

در دنیای پرسرعت امروز، هوش مصنوعی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک ابزار استاندارد در جعبه ابزار هر کسب‌وکار است.

هدایت ظهور هوش مصنوعی در محیط کار شبیه به رانندگی در یک خیابان شلوغ است. همان‌طور که دانستن قوانین راهنمایی و رانندگی شما را به یک راننده بهتر و موثرتر تبدیل می‌کند، درک اصول پایه‌ای هوش مصنوعی می‌تواند به شما کمک کند تا با اطمینان به مقصد خود برسید و از موانع احتمالی جلوگیری کنید.

برای شروع این سفر در دنیای هوش مصنوعی، ابتدا بیایید بررسی کنیم که اصطلاح هوش مصنوعی واقعاً به چه معناست.

در این زمینه، هوش به توانایی انسان در انجام کارهای شناختی اشاره دارد. یک کار شناختی هر فعالیت ذهنی است، مانند فکر کردن، درک کردن، یادگیری و به یاد آوردن.

به عنوان انسان، ما توانایی‌های شناختی داریم که به ما امکان می‌دهد تصمیم‌گیری کنیم و مشکلات را حل کنیم.

با این حال، محدودیت‌هایی در میزان اطلاعاتی که می‌توانیم در یک زمان پردازش کنیم، وجود دارد.

هوش مصنوعی قادر است توانایی‌های شناختی ما را گسترش دهد و به ما کمک کند تصمیمات بهتری بگیریم و مشکلات را سریع‌تر حل کنیم.

با این درک، اصطلاح هوش مصنوعی به برنامه‌های کامپیوتری اشاره دارد که می‌توانند وظایف شناختی که معمولاً به هوش انسانی نسبت داده می‌شود، انجام دهند.

به طور ساده، برنامه‌های هوش مصنوعی می‌توانند با استفاده از ریاضیات از داده‌ها یاد بگیرند و در انجام وظایف به ما کمک کنند.

هوش مصنوعی پتانسیل زیادی برای بهبود کیفیت زندگی کاری ما و تسهیل عملیات تجاری دارد. اما هوش مصنوعی یک راه‌حل جادویی برای هر مشکل تجاری نیست. مانند هر ابزار پیشرفته‌ای، کلید موفقیت در استفاده از هوش مصنوعی، به‌کارگیری آن در نقاط قوتش است.

و انجام این کار نیاز به تفکر دقیق و توجه به قابلیت‌های این فناوری دارد.

انواع هوش مصنوعی

سه نوع هوش مصنوعی وجود دارد که صنعت به آنها اشاره می‌کند.

در یک طرف این طیف هوش مصنوعی، ما هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) را داریم. در وسط، هوش مصنوعی قوی (Strong AI) و در طرف دیگر هوش مصنوعی فوق‌قوی (Super Strong AI) قرار دارد.

هوش مصنوعی ضعیف

اولین دسته هوش مصنوعی که به آن هوش مصنوعی محدود یا «هوش مصنوعی باریک» (Artificial Narrow Intelligence – ANI) نیز می‌گویند، همان هوش مصنوعی ضعیف است. این نوع هوش مصنوعی برای انجام وظایف نسبتاً ساده طراحی شده است، مانند تکنولوژی‌های پایه‌ای کپی‌برداری صدا، خودروهای خودران مثل تسلا، و موتورهای پیشنهاد فیلم.

هوش مصنوعی محدود (ANI) معمولاً به راحتی توسعه و پیاده‌سازی می‌شود، اما دو محدودیت دارد:

نمی‌تواند فراتر از وظایف خاص خود یاد بگیرد.
نمی‌تواند بدون برنامه‌نویسی مجدد کامل، به وظایف یا شرایط جدید سازگار شود.

مثال‌هایی از هوش مصنوعی محدود شامل سیری (Siri) و الکسا (Alexa) هستند. این نوع هوش مصنوعی در دسته‌بندی هوش ضعیف قرار می‌گیرد.

هوش مصنوعی عمومی

حال به دسته دوم هوش مصنوعی می‌پردازیم که به آن هوش مصنوعی عمومی (Artificial General Intelligence – AGI) یا هوش مصنوعی قوی گفته می‌شود. هدف از AGI تقلید هوش انسانی است. این نوع هوش مصنوعی می‌تواند به طور خودکار یاد بگیرد، استدلال کند و به موقعیت‌های جدید سازگار شود. در حال حاضر نمونه‌ای از AGI وجود ندارد، اما در بسیاری از فیلم‌های علمی تخیلی نمونه‌هایی از آن را دیده‌ایم. به عنوان مثال، در فیلم «۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی» و بازی ویدیویی «دیترویت: تبدیل شدن به انسان» نمونه‌هایی از AGI وجود دارد.

هوش مصنوعی عمومی (AGI) از لحاظ علمی به اندازه شکافت هسته‌ای اهمیت دارد. فیلم‌های علمی تخیلی مانند «گزارش اقلیت» ساخته استیون اسپیلبرگ و «آواتار» بر توسعه فناوری‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و فناوری‌های آینه‌سازی و حتی متاورس تأثیر گذاشته‌اند. همچنین، فیلم «Her» با بازی اسکارلت جوهانسون بر توسعه سیری و آمازون الکسا تأثیر داشته است.

این نوع فیلم‌ها آینده سرمایه‌گذاری در بخش‌های فناوری را شکل می‌دهند و هالیوود تأثیر زیادی بر توسعه فناوری‌های آینده دارد. به عنوان مثال، در فیلم «۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی»، نمونه‌ای از AGI به نام HAL وجود داشت که می‌توانست برای خود فکر کند. و اگر یک حرف به نام HAL اضافه کنیم، به IBM می‌رسیم.

بسیاری از افراد از ChatGPT هیجان‌زده‌اند، زیرا فکر می‌کنند این تکنولوژی نزدیک‌ترین چیز به AGI است. با این حال، ChatGPT هنوز به طور کامل AGI نیست، اما هر روز به آن نزدیک‌تر می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران در منطقه خلیج سانفرانسیسکو معتقدند که این بزرگترین پیشرفت تکنولوژی از زمان اختراع اینترنت است.

مزایای AGI عبارتند از:

می‌تواند به طیف وسیعی از وظایف یاد بگیرد و سازگار شود.
می‌تواند به طور مستقل عملکرد خود را بهبود دهد.

اما چالش‌هایی نیز در توسعه AGI وجود دارد، از جمله:

نیاز به پیشرفت‌های قابل توجه در فناوری هوش مصنوعی دارد.
مسائل اخلاقی را مطرح می‌کند.

با واقعی شدن AGI، احتمالاً شرکت‌ها و دولت‌ها مواضع اخلاقی خود را در قبال هوش مصنوعی خواهند داشت، مانند تشکیل دپارتمان‌های هوش مصنوعی و اخلاق یا انتصاب افسران ارشد اخلاق هوش مصنوعی.

در حال حاضر، مراکز پژوهشی بسیار ماهری مانند OpenAI، DeepMind، IBM، مایکروسافت و گوگل در حال توسعه AGI هستند و این شرکت‌ها باید دائماً با محققان خارجی اخلاقی همکاری کنند تا مطمئن شوند که در حال توسعه هوش مصنوعی به شیوه‌ای درست هستند. دو سازمان اصلی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، MIRI (مؤسسه تحقیقات ماشین‌ها) و موسسه آینده بشریت (Future of Humanity Institute) به رهبری نیک باستروم هستند.

هوش مصنوعی فوق‌العاده

سومین و آخرین دسته هوش مصنوعی، هوش مصنوعی فوق‌العاده (Artificial Superintelligence – ASI) است که بسیار هوشمندتر از انسان‌های امروزی خواهد بود. هرچند این مفهوم در حال حاضر بیشتر فرضی است، اما به طور گسترده‌ای در میان محققان هوش مصنوعی و آینده‌پژوهان مورد بحث قرار می‌گیرد.

ASI می‌تواند منجر به پیشرفت‌ها و نوآوری‌های بی‌سابقه‌ای در فناوری شود، اما قبل از اینکه ASI به واقعیت تبدیل شود، نیاز به دستاوردهای فراوان در پژوهش‌های هوش مصنوعی داریم.

همچنین، مسائل اخلاقی و خطرات بسیاری در رابطه با ASI وجود دارد. اگر ASI از کنترل انسانی فراتر رود، ممکن است از نظر اخلاقی، ایمنی و مقررات مشکلات بزرگی ایجاد کند. برای مثال، فیلم «نابودگر» (The Terminator) و سیستم Skynet نمونه‌ای از مسائل اخلاقی مرتبط با ASI هستند. حتی وارن بافت نیز گفته است که وقتی جعبه پاندورای هوش مصنوعی را باز کنیم، باید مراقب باشیم، زیرا دیگر نمی‌توانیم به عقب برگردیم و باید مطمئن شویم که محصولات هوش مصنوعی آینده بیش از حد مستقل نمی‌شوند.

اکنون که با سه نوع هوش مصنوعی یعنی ANI، AGI و ASI آشنا شدید.